MAKİNE DEĞERLEMEDE KULLANILAN YÖNTEMLERKULLANILAN DEĞER TANIMLARI
1.Adil Piyasa Değeri (Pazar Değeri)
Bir menkulün alıcı ve satıcı arasında, belirli bir tarihte, el değiştirmesi durumunda; satış için gerekli piyasa koşulların sağlanması, tarafların istekli olması ve her iki tarafın da menkulle ilgili bütün durumlardan haberdar olması koşullarıyla belirlenen, menkulün en olası, nakit el değiştirme değeridir.
2.Düzenli Likiditasyon Değeri
Taraflar arasında görüşmeler ve pazarlıklar sonucunda, varlıklar için belirlenen, takribi 3-6 ay aralığı içindeki en olası nakit satış değeridir. Düzenli likiditasyonda, varlıkların her biri için en iyi değerin alınmasına çalışılmaktadır. Eğer belirtilen zaman aralığı içinde, taraflar arasındaki görüşmeler sonucunda fiyat konusunda anlaşmaya varılamazsa, varlıkların açık arttırmayla satılması önerilir.
3.Zorunlu Likiditasyon Değeri / Tasfiye Değeri
Halka açık düzenlenen bir açık arttırmada, ekonomik trendler ve zorunlu satış koşulları göz önünde bulundurularak, menkul için belirlenen en olası nakit değerdir. Zorunlu likiditasyonda, varlıklar olabildiğince çabuk satılırlar. Satış için kabul edilen zaman aralığı genellikle 3 aydan azdır.
4. Sigorta Değeri
* İkame Değer
* Rayiç Değer
5. Hurda Değeri
25 Ağustos 2006 Tarih, 26270 Sayılı Resmi Gazete yayınlanan, Sermaye Piyasasında Uluslararası Değerleme Standartları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Seri: VIII, No: 48) Uluslararası Değerleme
Kılavuz Notu, No: 3, Fabrika (Tesis) ve Ekipman Değerlemesi kapsamında aşağıdaki yaklaşımlar kullanılmaktadır:
1. Emsal Karşılaştırma Yaklaşımı
2. Maliyet Yaklaşımı (Amortismana Tabi Tutulmuş Yerine Koyma Maliyeti)
3. Gelir İndirgeme Yaklaşımı
Emsal Karşılaştırma Yaklaşımı
Bu karşılaştırmalı yaklaşım benzer veya ikame menkullerin satışını ve ilgili piyasa verilerini dikkate alır ve karşılaştırmaya dayalı bir işlemle değer takdiri yapar. Genel olarak değerlemesi yapılan makine&teçhizat, açık piyasada gerçekleştirilen benzer menkullerin satışlarıyla karşılaştırılır. İstenen fiyatlar ve verilen teklifler de dikkate alınabilir.
Maliyet Oluşumları Yaklaşımı
Bu yöntemde, var olan bir makinenin günümüz ekonomik koşulları altında, aynısının veya bir benzerinin yenisinin maliyeti değerleme için referans kabul edilir. Bu anlamda maliyet yaklaşımının ana ilkesi kullanım değeri ile açıklanabilir. Kullanım değeri ise, “ Hiçbir şahıs ona karşı istek duymasa veya onun değerini bilmese bile malın gerçek bir değeri vardır” şeklinde tanımlanmaktadır. Bu yaklaşım piyasada sık sık alım satımı yapılmayan özel amaçlı menkuller için uygun olmaktadır. Çünkü karşılaştırılabilir satış bilgisi ya çok az olmakta ya da hiç olmamaktadır. Maliyet yaklaşımına konu olan makine&teçhizatın rayiç değeri, imal tarihi, menşei, iktisap tarihi ve iktisap tarihindeki satın alma bedeli (döviz cinsinden veya dövize çevrilmiş) ve alt paragraftaki kriterler dikkate alınarak hesaplanmaktadır.
Bu yöntemde önemli olan kriter makinenin kalan ekonomik ve faal ömrünün varlığı ve bunun süresidir. Bu nedenle makine değerinin kullanımdan kaynaklanan fiziki ve fonksiyonel yıpranma ile teknolojik gelişmeden kaynaklanan demode olma sonucunda zaman içerisinde azalacağı varsayılır. Buna ek olarak ilgili makinenin hitap ettiği sektördeki teknolojik gelişme hızı ve makinenin farklı sektörlerde kullanım alanının olması ayrıca göz önüne alınmaktadır. Genel kaide olarak, mevcut bir makinenin değerinin, hiçbir zaman yenisinin maliyetinden fazla olamayacağı kabul edilmektedir.
Diğer taraftan, geminin ve tesisin çalışır durumda olması, projenin bütünlük arzetmesi, bağlı olduğu/bağlanacağı limanda yüksek gerilim hatları, trafo merkezi, yakıt deposu, yakıt boru hattı gibi santrali tamamlayıcı nitelikteki bağlantıların tamamlanmış olması, sistemin entegrasyonu açısından olumlu ve değer artırıcı unsurlar olarak dikkate alınır.
Mevcut/yapılacak sözleşmelerin süresi, niteliği ve işletme deneyimi gibi gayrı maddi varlıklar değerlemeyi dolaylı olarak etkileyen varlıklar olarak kabul edilir.
Gelir İndirgeme Yaklaşımı
Gelir yöntemi ile makine&teçhizatın değerinin belirlenmesinde ölçüt, menkulden elde edilebilecek net gelirdir. Net gelir, gelir getiren menkulün yıllık işletme brüt gelirinden, fiziksel yıpranma vb. nedenlerle oluşan amortismanlar ile makine&teçhizatın boş kalmasından oluşan gelir kaybı ve işletme giderlerinin çıkarılması ile bulunur.
AMORTİSMAN TÜRLERİ
Fiziksel Yıpranma
Fonksiyonel&Teknolojik Demode Olma
Ekonomik Demode Olma
MAKİNE & TEÇHİZATIN SINIFLANDIRILMASI
1. Makro Tanımlama (Tesis Tanımlaması)
2. Mikro Tanımlama (Makine&Üretim Hattı Tanımlaması)
Ana üretim makineleri (Mamulu direkt olarak yapan makineler)
Yardımcı makineler (Ambalaj makineleri vb.)
Tesisatlar (Elektrik ve güç tesisatları, otomatik kontrol merkezleri, buhar tesisleri, su arıtma ve su tesisleri, basınçlı hava tesisleri)
Malzeme taşıma ve depolama araçları (Forkliftler, vinçler, yükleyiciler)